Vrouwen moeten langer gezond blijven dankzij onderzoek van Twentse wetenschappers

UT-professor Sabine Siesling doet al jaren onderzoek naar borstkanker. De Hengelose is daarnaast voorzitter van het onderzoeksprogramma Technology for Women’s Health. “We richten ons binnen dit programma op aandoeningen die alleen of voornamelijk bij vrouwen voorkomen, maar ook op verschillen tussen mannen en vrouwen bij eenzelfde aandoening”, legt ze uit. Borstkanker is een voorbeeld, daar werken we aan personalisatie van de (na-)zorg, nieuwe diagnostiek die een combinatie van licht en echo gebruikt om borstkanker op te sporen en nieuwe robotische-gestuurde borst biopt-systemen. “Maar we hebben ook projecten over verzakkingen van het bekken, borstvoeding en waar je als vrouw daarbij tegenaan loopt.”
Internationaal is er steeds meer aandacht voor de gezondheid van de vrouw. Noodzakelijk, want deze was lange tijd ondervertegenwoordigd. Siesling: “Bij de ontwikkeling van medicijnen wordt vaak voor een man als proefpersoon gekozen, omdat hormonale schommelingen bij vrouwen de uitkomsten in de war kunnen schoppen. Die barrière is nog niet beslecht, maar dat moet wel gebeuren omdat de uitwerking voor een vrouw heel anders kan zijn.” 
Ook zijn klachten van vrouwen bij bepaalde ziektebeelden anders. “Door veranderingen na de menopauze kunnen hartklachten ontstaan die vaak niet heel specifiek zijn en niet lijken op de klachten die een man heeft bij dezelfde afwijking. De klachten worden niet herkent, of er wordt te laat aan de bel getrokken. Met onze onderzoeken willen we dergelijke problemen eerder opsporen. Als klachten eerder onderkent worden, dan kan er ook eerder iets aan worden gedaan. Daarnaast is er maar beperkt medische technologie voor verschillende vrouwenaandoeningen ontwikkeld en beschikbaar”

Anderhalf jaar geleden is Technology for Women’s Health opgestart. Hierin komt het werk van veertig UT-onderzoekers die iets doen met technologie en de gezondheid van vrouwen samen. “Het onderwerp Women’s Health is niet uniek. Ook andere universiteiten doen onderzoek naar de gezondheid van vrouwen. Maar dat het op zo’n brede schaal op wordt gepakt met de focus op technologie en data, daar is de Universiteit Twente echt uniek in”, zegt Siesling. “Het is best bijzonder dat dit in Twente gebeurt.”
In de onderzoeken wordt vanuit verschillende invalshoeken naar de gezondheid van de vrouw gekeken. Op basis van data wordt onderzocht welke verschillen er tussen mannen en vrouwen zijn. Daarbij wordt met alle leeftijdscategorieën rekening gehouden. Universiteit Twente werkt nauw samen met de Twentse ziekenhuizen MST en ZGT en brengt ook de ervaringen van zorgverleners en patiënten in kaart. “Vanuit verschillende perspectieven krijgen we een verhaal te horen. Daardoor ontstaat er een benen-op-tafelgesprek, waarin je hoort waar echt behoefte aan is.” 
In een van die gesprekken kwam bijvoorbeeld de kwaliteit van leven van patiënten aan bod, tien jaar nadat ze zijn behandeld aan borstkanker. Siesling: “Meestal gaat het in de zorg over de periode van behandeling en een korte periode daarna. Dat is op zich goed, maar het is ook heel interessant om te weten wat het cosmetische resultaat van chirurgie tien jaar later is. Hoe tevreden is iemand over de besluitvorming van destijds? Dergelijke thema’s komen bovendrijven tijdens de workshops die we organiseren.”

Met de technologie die door de UT-onderzoekers wordt ontwikkeld, moet de gezondheid, de zorg en de kwaliteit van leven voor vrouwen verbeterd worden. “We zijn bijvoorbeeld bezig met voorspelmodellen. Wat is de kans op terugkeer van een aandoening als borstkanker? Hoe kan je dat meenemen in de besluitvorming om (na-)zorg te leveren? En moet een patiënt jaarlijks terugkeren voor een mammogram, of is dat voor een patiënt met een laag risico niet nodig? Met een multidisciplinair team van zorgverleners, onderzoekers, patiënten en patiëntvertegenwoordigers buigen we ons over dergelijke vragen. Op die manier kijken we ook naar medische technologieën die nog in de kinderschoenen staan. Hoe kunnen we die op de markt zetten, wat is daarbij de preferentie van patiënten en zorgverleners en wat levert het de maatschappij op? Door deze nieuwe samenwerking zijn we beter in staat nieuwe datastrategieën en -technologieën voor en met vrouwen te ontwerpen, en de positie van vrouwen te versterken door kennis en innovatie.”

Zo timmert het onderzoeksprogramma Technology for Women’s Health flink aan de weg, met als doel vrouwen langer gezond te houden, ziekten te voorkomen of in een vroegtijdig stadium op te sporen en in het geval van ziekte gepersonaliseerde zorg te leveren. Bijzondere resultaten hebben de eerste anderhalf jaar van het consortium nog niet opgeleverd, maar Siesling merkt wel dat er in toenemende mate aandacht is voor het onderwerp. “Laatst hadden we een TechMed-bijeenkomst met het onderwerp Personalised Medicine. De zaal die we daarvoor hadden was te klein, de mensen ‘hingen er met de benen uit’. Het is goed om te zien dat er steeds meer aandacht is voor dit onderwerp, ook internationaal. Dat geeft het onderzoek een enorme boost.”