Een mobiliteitsoplossing voor het platteland

Mobility-as-a-service wordt als een van de kansrijke oplossingen gezien. In een groeiend aantal steden zijn dit soort apps al door consumenten te gebruiken. In landelijk gebied is de situatie wezenlijk anders door beperkte beschikbaarheid van openbaar vervoer en het ontbreken van alternatieven. Dit geldt zeker voor de pilotgmeente (Oost-Gelre) waar in een aantal kleine kernen geen enkele bus stopt. Veel gezinnen hebben daarom twee auto’s. Als je niet over een auto beschikt, is er al snel sprake van een mobiliteitsprobleem. Het vooronderzoek in het project naar mobiliteit en leefsituatie in deze gemeente laat zien dat vooral studenten en scholieren en ouderen een mobiliteitsprobleem ervaren. 

In het project Netmobil werken Hogeschool Saxion, Universiteit Twente en de Hogeschool Arnhem-Nijmegen samen aan een mobiliteitsoplossing voor de Achterhoek. Dit MaaS-project onderscheidt zich van vergelijkbare projecten door de focus op landelijk in plaats van stedelijk gebied en door de nauwe samenwerking met de lokale gemeenschap, betrokken vervoerders en de lokale, regionale en provinciale overheid. 

Om dit project te laten slagen is er meer nodig dan alleen het ontwikkelen van een app. Er moet een community opgebouwd worden rondom het thema mobiliteit in de kleine kernen. De insteek die hiervoor gekozen is, is om vanaf de start van het project de samenwerking te zoeken met dorpsbelangenorganisaties en discussie over mobiliteitsbehoeftes parallel te laten lopen met design-thinkingactiviteiten en gebruikersonderzoek ten behoeve van de Netmobiel-app. Er zijn twee grote workshops geweest waaraan alle kleine kernen in de gemeente hebben deelgenomen (zie Figuur 1). In elk van de zes kernen wordt een mobiliteitswerkgroepje opgestart, bedoeld om kansen te verkennen voor meer en beter vervoersaanbod én om bij te dragen aan de ontwikkeling van de Netmobil-app. 

Om het gesprek met inwoners op gang te brengen zijn eerste schermontwerpen van de app gemaakt: een papieren prototype. Via de applicatie kunnen reizigers een reis zoeken, selecteren en boeken, die in eerste instantie bestaat uit een combinatie van openbaar vervoer en ritdelen. Het is de bedoeling dat in de loop van het project hier andere vormen van vervoer aan toegevoegd worden (denk aan deelauto’s, deelfietsen of lokale demand-responsive vrijwilligersinitiatieven). 

Vanwege het beperkte aanbod van openbaar vervoer is ritdelen een belangrijke succesfactor. Als je met de auto onderweg gaat naar je werk, kun je bijvoorbeeld iemand meenemen die geen eigen auto heeft. In het gebruikersonderzoek blijkt – in lijn met eerder onderzoek naar ridesharing – vertrouwen een belangrijke factor te zijn, waarbij de inwoners de chauffeur het liefst persoonlijk willen kennen. Het ontwerp van de app voorziet daarom in een gebruikersprofiel en de mogelijkheid om reviews achter te laten, zodat je als reiziger weet bij wie je in de auto stapt en als chauffeur wie je in de auto krijgt. Tevens moet er een back-up-optie zijn, zodat je zeker weet dat je thuiskomt, ook als je chauffeur op het laatste moment afzegt. Hiervoor worden twee opties verkend: samenwerking met de regiotaxi en het opzetten van een vrijwilligerspool die als een soort bezemwagen fungeert.  

De tweede succesfactor is het belonen van het gebruik van de Netmobiel-app. Gebruikers motiveren om ritten aan te bieden en om voor andere opties dan de auto te kiezen is een complexe uitdaging voor gedragsverandering. De ontwikkelaars zijn in gesprek met inwoners om een hybride beloningsmodel te ontwikkelen dat gamificationelementen (uitdagingen, competities tussen de kernen) combineert met een vrijwilligersvergoeding voor gereden ritten, waarbij rekening gehouden moet worden met juridische beperkingen van bijvoorbeeld de Taxiwet.

De derde succesfactor betreft het gebruik van Netmobiel door senioren die niet over een smartphone beschikken en bij wie tegelijkertijd de vervoersarmoede het grootst is. Diverse technologische en niet-technologische opties worden verkend, zoals de mogelijkheid om telefonisch te boeken, introductieworkshops en het plaatsen van tablets met een vereenvoudigde versie van de app in zorginstellingen.